Bez wątpienia można stwierdzić, iż Hashimoto oraz wszelkie zaburzenia związane z prawidłowym funkcjonowaniem tarczycy są chorobami cywilizacyjnymi XXI wieku.

Statystycznie, w naszym najbliższym otoczeniu znajduje się przynajmniej jednej osoba cierpiącej na tego typu dolegliwości. Dzisiejszy tryb życia: praca do późnych godzin wieczornych, stres, niewyspanie, wysiłek fizyczny ponad nasze możliwości oraz nieregularne spożywanie posiłków sprzyja zaburzeniom związanym z gruczołem tarczycowym. W związku z tym środki masowego przekazu przepełnione są rzekomo profesjonalnymi poradami z zakresu metodyki leczenia omawianej jednostki chorobowej. Najczęściej wskazówki te dotyczą odpowiedniej diety.

  Kilka podstawowych informacji

 Hashimoto należy do grupy chorób autoimmunologicznych. Jest to przewlekłe, limfocytowe zapalenie tarczycy, które zazwyczaj doprowadza do jej niedoczynności. Objawy związane z przebiegiem choroby to najczęściej wynik niedoboru hormonów omawianego gruczołu. Klasycznymi symptomami są: uczucie ciągłego zmęczenia, senność, nadmierne odczuwanie zimna, zaparcia czy sucha, łuszcząca się skóra.  Niestety nie istnieje skuteczna metoda leczenia przewlekłego zapalenia tarczycy, które mogłoby powstrzymać proces jej niszczenia. W związku z tym terapia choroby Hashimoto polega na leczeniu niedoczynności gruczołu a co za tym idzie, przyjmowaniu brakujących hormonów.

             To właśnie od farmakoterapii należy zacząć. Odpowiednie przyjmowanie leku to kluczowa kwestia w procesie jego przyswajania. Wedle najnowszych wytycznych powinniśmy zażywać go około godziny przed zjedzeniem pierwszego posiłku. Ponadto, nie należy łączyć z preparatami żelaza czy wapnia, inhibitorami pompy protonowej ani lekami wiążącymi kwasy żółciowe. Dla bezpieczeństwa, moim pacjentom komponuję jadłospis tak, aby w pierwszym posiłku znajdowała się niższa zawartość wymienionych wyżej składników mineralnych. Nie powinno się również popijać leku herbatą, sokiem grejpfrutowym czy wodami wysokozmineralizowanymi.

Dieta w chorobie Hashimoto

             Sposób odżywiania się osoby z chorobą Hashimoto powinien opierać się przede wszystkim na klasycznych zasadach zdrowego żywienia, które omówię w dalszej części wpisu. Zacznę jednak od najpopularniejszych mitów, które postały wokół jadłospisu osoby cierpiącej na tą chorobę.

Mit nr 1: kategorycznie należy wykluczyć gluten. Tak jak już wcześniej pisałam, dolegliwość Hashimoto ma podłoże autoimmunologiczne. Podobnie jak np. celiakia, reumatoidalne zapalenie stawów, bialactwo czy inne nieprawidłowości związane z tarczycą.

Choroby autoimmunizacyjne charakteryzują się tym, że często występują razem. Logicznym jest zatem, że pewien odsetek pacjentów cierpiących na Hashimoto, dotknięty został również chorobą trzewną. Jedynym skutecznym leczeniem celiakii jest eliminacja glutenu (czyli mieszanki białek roślinnych). Jednakże należy pamiętać, że nie każda osoba cierpiąca na zapalenie tarczycy musi jednocześnie chorować na tą drugą chorobę autoimmunologiczną. Nie powinna zatem stosować takiego protokołu żywieniowego.

Eliminacja glutenu nie może stanowić złotego standardu w dietoterapii. Dopiero wówczas, kiedy mimo stosowania farmakoterapii i zbilansowanej diety wyniki nie poprawiają się, można spróbować zastosowania bezglutenowego jadłospisu. Przypomnę tylko, że dieta wykluczająca tą mieszankę białek roślinnych, szczególnie prowadzona na własną rękę nie jest prosta do zbilansowania i może prowadzić do wielu niedoborów. Czemu koleżanka z pracy czuje się lepiej i schudła po odstawieniu glutenu? Prawdopodobnie zmieniła dietę z drożdżówek i pizzy na sałatki oraz grillowanego kurczaka? Nie trzeba nikogo przekonywać, że wedle jej subiektywnej oceny na pewno będzie odczuwać poprawę samopoczucia i zauważy korzystną zmianę w sylwetce.   

Mit nr 2: całkowite wyeliminowanie laktozy czyli mleka i produktów mlecznych. Tutaj sytuacja jest podobna jak zależności opisane na temat celiakii. Jeżeli nie cierpimy na nietolerancje laktozy ani jakiekolwiek dolegliwości związane ze spożyciem produktów mlecznych, eliminacja ich jest całkowicie zbędna. Są one bogatym źródłem wapnia, wysokowartościowego białka czy witaminy D. Tak jak już wcześniej wspomniałam, z racji wysokiej zawartości tego składnika mineralnego możemy ograniczyć ich spożycie w pierwszym posiłku. Dokładnie tak samo jak niepoprawnie zbilansowana dieta bezglutenowa tak i ta wykluczająca produkty mleczne może być wysoce niedoborowa i ciężka do zrealizowania.

Mit nr 3: rezygnacja z produktów bogatych w goitrogeny. W wielu źródłach możemy przeczytać, że osoba cierpiąca na Hashimoto powinna wyrzucić z jadłospisu wszystkie produkty pochodzenia roślinnego bogate w goitrogeny. Przykładami takich warzyw i owoców są min.: brokuł, brukselka, kalafior, jarmużu, rzodkiewka, soja, szpinak, gruszka czy truskawka. Wystarczy nieco ograniczyć ich spożycie, zwłaszcza w okolicach przyjmowania leku, zapewniając jednocześnie odpowiednią ilości jodu i selenu w diecie. Warto także zauważyć, że obróbka termiczna przyczynia się do inaktywacji wielu substancji wolotwórczych zawartych w wyżej wymienionych surowcach roślinnych.

Dieta w Hashimoto – na te składniki zwróć uwagę

             Są składniki pokarmowe, na które szczególnie warto zwrócić uwagę komponując jadłospis w chorobie Hashimoto, ponieważ mają one zasadnicze znaczenie dla poprawnej pracy gruczołu tarczowego. Należą do nich: selen, jod, cynk, żelazo, witamina D, antyoksydanty oraz długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3.

Selen posiada potencjał antyoksydacyjny, działa przeciwzapalne i stymuluje aktywną produkcję hormonów tarczycy. Odgrywa ważną rolę w optymalnym jej funkcjonowaniu oraz zachowaniu równowagi gospodarki hormonalnej u ludzi. Jedne z najbogatszych źródeł pokarmowych selenu to: ryby (sardynki, dorsz, halibut, łosoś, tuńczyk), orzechy brazylijskie (uwaga na pochodzenie), jaja, gryka oraz mleko i jego przetwory. Jednak pamiętajmy, że aktualne badania naukowe nie uzasadniają suplementacji selenem w leczeniu omawianej jednostki chorobowej. Ponadto należy zauważyć, że długotrwałe spożycie nadmiernych dawek tego pierwiastka może mieć skutki uboczne.

Jod to kolejny bardzo ważny mikroskładnik potrzebny do prawidłowego funkcjonowania tarczycy. Obecnie norma żywieniowa dla populacji Polski, pokrywająca zapotrzebowanie dzienne dla osoby dorosłej to 150 µg na dobę. Podstawowym jego źródłem w pożywieniu jest oczywiście jodowana sól kuchenna. Oprócz niej: ryby morskie i mleko.

Niedobory żelaza wpływają niekorzystnie na metabolizm tarczycy. Dodatkowo, jak już wcześniej wspomniałam, choroby autoimmunologiczne często występują grupami. U cierpiących na Hashimoto częściej diagnozuje się zapalenie błony śluzowej żołądka, które upośledza wchłanianie omawianego pierwiastka. Zatem szczególnie należy zadbać o jego podaż. Wysoką zawartością omawianego mikroskładnika charakteryzują się podroby oraz chude mięso wołowe i wieprzowe oraz żółtka jaj.

O wielopłaszczyznowym działaniu witaminy D nie trzeba pewnie dzisiaj nikomu przypominać. Suplementowanie jej może wspomagać leczenie rozmaitych chorób autoimmunizacyjnych. Do naturalnych i zarazem najlepszych źródeł pokarmowych należy zaliczyć olej z wątroby dorsza, świeżego łososia, a także produkty mleczne. Zgodnie z aktualnie obowiązującymi wytycznymi dla populacji polskiej, osobom dorosłym zaleca się przyjmowanie 800 – 2000 jednostek witaminy D na dobę, szczególnie w okresie jesienno- zimowym.

Cynk charakteryzuje się działaniem przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym jednocześnie. Odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego. Rekomendowane dzienne spożycie to 11 mg u  mężczyzn oraz 8 mg u kobiet. Jego najlepsze źródła pokarmowe to wątróbka, pestki dyni, sery podpuszczkowe, pełnoziarniste produkty zbożowe, orzechy, jaja, oraz mięso i roślin strączkowe. 

Warto wzbogacić jadłospis osoby chorej w antyoksydanty czyli np. witaminy A, E i C, której najłatwiej znaleźć w kolorowych warzywach i owocach.

Należy także zwrócić uwagę na podaż wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 (szczególnie EPA i DHA) zawartych głównie w tłustych gatunkach ryb morskich.

Ograniczenie węglowodanów z wysokim ładunkiem glikemicznym, rafinowych cukrów, nasyconych kwasów tłuszczowych oraz izomerów trans czyli głównie żywności przetworzonej, również przyczyni się do ogólnej poprawy samopoczucia pacjenta.

             Pamiętajmy, że odpowiednio zbilansowana dieta może znacząco pomóc w leczeniu niedoczynność tarczycy i choroby Hashimoto. Istotnie ułatwi także poprawne przyswajanie leku. Należy jednak pamiętać, że nawet najlepiej zbilansowany jadłospis nigdy całkowicie nie zastąpi odpowiednio dobranej przez lekarza farmakoterapii, z której nie możemy zrezygnować.